De meest interessante ontdekkingen vinden we vaak op grensgebieden waar je ze niet zou verwachten … en zoeken op de grensgebieden van de muziekwereld brengt vaak niet eerder gehoorde klanken aan het licht. Terwijl het tot voor kort nog leek als zou de citer zijn eigen cliché worden, beleefde dit instrument in de afgelopen jaren een verbazende opmars – in het bijzonder in de hedendaagse muziek. Samen met de violiste Barbara Lüneburg onderzoekt de citerspeler Martin Mallaun de mogelijkheden van de – in de hedendaagse muziek vrijwel niet-bestaande – bezetting viool/citer.

• Cornelius Cardew/Martin Mallaun/ Barbara Lüneburg
  .                                                       uit Treatise  voor viool, citer en tape
  .                                                       (1963/2013)
• Salvatore Sciarrino (*1947)             2 capricci uit 6 Capricci per violino  (1976)
  
• Thomas Wally (*1981)                     Music for viola and discantzither (2013)
• Georg Bertl (1815 – ?)                     Galanterietanz voor viool en citer
• Anselm Schaufler (*1970)                Nur der Gedanke daran… voor viool en citer
  .                                                        (2012)
• Manuela Kerer (*1980)                    Impresa Omonéro  voor citer (2009)
• Leopold Hurt (*1979)                       Reality Check voor viool, citer en tape (2013)

Drie beelden uit Cornelius Cardews (1936 – 1981) Treatise waren de inspiratie voor een nieuw stuk van Barbara Lüneburg en Martin Mallaun. Op basis van citer-opnames, microcosmes uit een vioolsolo van een Oostenrijkse vriend, een gemeenschappelijke interpretatie van de beelden en granulaire syntheseklanken komponeerde Barbara een soundtrack waarbij het duo een improvisatieconcept ontwikkelde.

Salvatore Sciarrino’s (*1947 Palermo)  ‘6 Capricci voor vioolsolo’ is inmiddels een klassieker en staat op één lijn met de briljante serie capricci die Paganini 150 jaar eerder schreef. U hoort Paganini in moderne gestalte: klassiek, razend en diabolisch virtuoos. Cascades van  flageoletten vliegen spookachtig om uw hoofd.

Thomas Wally (*1981 Wenen) componeert associatief. Hij laat zich intuïtief van idee tot idee leiden en is altijd op zoek naar muzikale gelaagdheid. De impulsen komen beurtelings uit de viool en de citer wat door de uiterst complexe ritmiek, figuratieve elementen en het spelen met klankkleur weer versluierd wordt.

Georg Bertl (1815 – ?) was oorspronkelijk kapelmeester bij het leger en maakte naam als klarinettist en componist van volksdansen. Hij geldt als de grondlegger van de ‘Schrammelmusik’, de typische Weense volksmuziek. “… nur der Gedanke daran …” is direct geïnspireerd op de Galanteriedans van Georg Bertl.

Anselm Schaufler (*1970 Graz) schreef over zijn compositie: ‘…nur der Gedanke daran… nimmt Bezug auf vergangenen Tage, auf die bezaubernd schönen Galanterietänze von Georg Bertl. Seine Musik schimmert wie aus einer entfernten Erinnerung durch die Klänge dieses Duos hindurch und tritt auch als Zitat in den Vordergrund. Die Galanterietänze sind nur „gedanklich“ präsent, gegenwärtig ist das Duo nur als „…der Gedanke daran …”. ‘

Omonéro is het Toskaanse synoniem voor ‘zwartepieten’, een bekend kaartspel voor kinderen. Manuela Kerer (*1980, Zuid-Tirol) verenigt in Impresa Omonéro verschillende Zuid-Tiroolse uitdrukkingen voor achterbaksheid met het zwartepieten-spel om dat dan weer in muziek om te zetten. Ze hield zich intensief met de citer bezig, mishandelde daartoe het instrument van haar zusje en probeerde nieuwe klankkleuren met gevestigde te mengen. Naast haar uitgebreide compositorische activiteiten werkt Manuela Kerer momenteel aan twee dissertaties, een op het gebied van psychiatrie en een op dat van recht.

Verschillende werken van Leopold Hurt (*1979 Regensburg) weerspiegelen zijn gedachtewisseling met historische documenten. In Reality Check neemt hij  straatimpressies van de veiligheidsmaatregelen voor Barack Obama’s inauguratierede als uitgangspunt.  Leopold Hurt werd voor zijn werk veelvuldig onderscheiden. Hij woont en werkt in Hamburg.

 HET DUO

Barbara Lüneburg heeft internationaal naam gemaakt met haar interpretaties van klassieke en nieuwe muziek. Haar werk wordt in de pers beschreven als compromisloos, hartstochelijk, adembenemend intens en van een duivelse virtuositeit. Zij combineert de Russische en West-Europese virtuose viooltraditie met een frisse hedendaagse benadering. Haar eerste CD ‘The refined ear’ trok internationaal de aandacht. Een recente solo-DVD (2011) met multimedia producties werd in de pers als baanbrekend geroemd. Als soliste trad ze op met onder meer het SWR Radiosymphonieorkest, het Xenakis Ensemble, de Slagwerkgroep Den Haag en het ASKO Ensemble. Barbara is de oprichter en artistiek directeur van het Ensemble Intégrales, een van de meest vooraanstaande ensembles dat zich richt op hedendaagse niet-gedirigeerde kamermuziek. Haar promotie-onderzoek ‘The creative role of a performer as an interface between instrument, composer and audience in contemporary music’ combineert praktisch en theoretisch werk met betrekking tot creativiteit, samenwerking en programmering. Het heeft inmiddels geleid tot de opdracht van meer dan 30 werken voor viool, altviool en elektrisch viool. Haar nieuwste cd met onder meer Bachs partita in d klein verscheen afgelopen februari.

Martin Mallaun is musicus en bioloog. Als musicus is hij een veelzijdig citer-speler die zich richt op het hedendaagse repertoire, volksmuziek en Europese luit-muziek. Als bioloog onderzoekt hij de gevolgen van globale klimaatverandering voor de hogere Alpen. Hij werkt intensief samen met musici, acteurs en schrijvers, en gaf concerten op tal van internationale festivals. Hij werd onder meer geëngageerd door het  National Royal Scottish Orchestra, het Orchestre National des Pays de la Loire and het Orchestre de Picardie. In 2004 was Martin Mallaun prijswinnaar bij de eerste Volkmann-Preis competie (München), het eerste internationale muziekconcours voor citer. Voor zijn solo-debuut ‘zwischen steinen’ kreeg hij in 2005 de Pasticchio prijs van Radio Ö1. In 2010 verscheen zijn cd OMONÉRO dat geheel gewijd is aan hedendaags werk voor citer solo.